فرم تصفیه حساب کارگران و کارمندان

تعریف تسویه حساب

یکی از مهم‌ترین مواردی که قانون کار مجد به آن پرداخته است، مشخص کردن نحوه تسویه حساب با کارکنان در پایان قرارداد است. عدم آگاهی یا کوتاهی در این زمینه می‌تواند منجر به مشکلات و درگیری‌های بین کارگر و کارفرما شود. تسویه حساب با کارکنان به معنای فرآیند محاسبه و پرداخت تمامی مطالبات کارکنان و ثبت اسناد قانونی مربوط به پرداخت یا تعهدات مالی است. در این فرآیند، کارفرما موظف است تمامی حقوق و مزایای پرسنل را پرداخت کرده و به تعهدات خود طبق قرارداد عمل کند.    

تسویه حساب یا تصفیه حساب؟

تسویه

(به معنای برابری و مساوی کردن)، تسویه حساب به معنی برابر کردن دو حساب، یعنی حساب بدهکاری و بستانکاری حقوق و دستمزد کارگر و کارکنان می‌باشد.  

تصفیه

(تصفیه به معنای پاکسازی و صاف کردن). بنابراین، تصفیه حساب به معنی صاف کردن حساب طرفین و تسویه بدهی‌ها و مطالبات میان آنها می‌باشد.   بر اساس تعاریف فوق، استفاده از هر دو عبارت “تسویه حساب” و “تصفیه حساب” در پرداخت حقوق و مزایای کارگران معنادار است. در تسویه حساب، بستانکاری و بدهکاری طرفین مساوی است و قرارداد می‌تواند تمام یا ادامه یابد. اما در تصفیه حساب، در پایان قرارداد، با پرداخت بدهی‌ها و دریافت مطالبات، حساب و کتاب طرفین صاف و پایان می‌یابد.  

رابطه مالی بین کارگر و کارفرما

رابطه مالی براساس یک قرارداد شفاهی یا کتبی تنظیم می‌شود که در آن کارگر درقبال کاری که انجام می دهد، کار فرما موظف است که دستمزدی را بابت کار انجام شده پرداخت کند. در این رابطه، دو عبارت مهم وجود دارد:

انجام وظایف (کار) و دریافت دستمزد

به عبارت دیگر، انجام کار و دریافت دستمزد، رابطه بین کارگر و کارفرما را بیان میکند که کارگر با انجام وظایف خود بستانکار می‌شود و کارفرما پس از انجام کار، به او بدهکار می‌گردد. یکی از مهمترین ارکان قرارداد کار، مدت زمانی است که کار مورد نظر به طول می‌انجامد. این مدت ممکن است از چند ساعت مثلا (دفترداری) تا چند سال (پیمانکاری) متغیر باشد. در کارهای کوتاه مدت، معمولاً کمتر از یک ماه، بلافاصله پس از اتمام کار، عملیات تسویه و تصفیه حساب به صورت همزمان انجام می‌شود و رابطه مالی کارگر و کارفرما پایان می‌یابد.   مطابق ماده 37 قانون کار، کارفرما در کارهای طولانی مدت (بیش از یک ماه) موظف به پرداخت مبالغ زیر است:

• حقوق و دستمزد ماهیانه کارگران طبق قرارداد کار و مزایای اعلامی از طرف اداره کار در پایان هر ماه
• عیدی و پاداش سالیانه بر اساس میزان کارکرد طی سال
• مزایای پایان کار (حق سنوات) در پایان قرارداد کار

به این ترتیب، طی مدت همکاری با کارگر، تسویه حساب‌های ماهیانه و سالیانه انجام می‌شود، اما تصفیه حساب نهایی تنها در زمان اتمام قرارداد کار صورت می‌گیرد.  

زمان تسویه حساب با کارکنان

زمان تسویه حساب در پایان هر قرارداد کار انجام می‌شود، چه کارگر به همکاری با مجموعه ادامه دهد و چه قطع همکاری نماید. به عبارت دیگر، حتی اگر کارگر پس از اتمام قرارداد موقت تمایل به تمدید قرارداد داشته باشد، کارفرما موظف است در پایان هر قرارداد موقت با وی تسویه حساب نماید. پرداخت کلیه حقوق و مزایای کارگران ارتباطی به نحوه قطع همکاری آنان ندارد. به عبارت دیگر، فارغ از اینکه قرارداد کار پایان یابد، کارگر استعفا دهد یا از کار اخراج شود، کارفرما موظف به پرداخت تمامی مطالبات کارگر، از جمله حق سنوات کارگر، است.  

مهلت زمان تسویه

متاسفانه قانون کار مهلت مشخص یا شرایط معینی برای زمان تسویه حساب با کارکنان تعیین نکرده است. به عبارت دیگر، زمان تسویه مطالبات بر اساس توافق بین کارگر و کارفرما انجام می‌شود. با اینکه قانون کار مهلت و زمان مشخصی برای تسویه حساب با کارکنان تعیین نکرده است، اما اگر کارفرما فرآیند تسویه حساب را بدون موافقت کارگر به تعویق بیندازد، کارگر می‌تواند از کارفرما شکایت کرده و موضوع را به اداره کار گزارش دهد.  

مزایای پایان کار

طبق ماده 24 قانون کار، کارکرد یک سال یا بیشتر در یک کارگاه موجب حق دریافت پاداش برای کارگر می‌شود. بر اساس این ماده، در صورت خاتمه قرارداد کار (چه معین و چه موقت)، کارفرما موظف است به کارکنانی که حداقل یک سال به کار در کارگاه او اشتغال داشته‌اند، به ازای هر سال سابقه کار (چه متوالی و چه متناوب)، معادل یک ماه آخرین حقوق آنان را به عنوان مزایای پایان کار(حق سنوات) پرداخت نماید.  

عیدی و پاداش در سال کارکرد

طبق قانون عیدی و پاداش کارگران (مصوب 1370)، تمامی کارگاه‌های مشمول قانون کار موظفند به هر یک از کارگران خود، به ازای هر سال کار، معادل 60 روز آخرین مزد را به عنوان عیدی و پاداش پرداخت کنند. مبلغ پرداختی نباید از معادل 90 روز حداقل مزد روزانه قانونی بیشتر باشد. برای کارکنانی که کمتر از یک سال در یک شرکت مشغول به کار بوده‌اند، مبلغ عیدی به نسبت ایام کارکرد در سال محاسبه می‌شود و به ماخذ 60 روزمزد پرداخت می‌شود.