فعالیت‌های ساخت املاک، به عنوان یکی از پیچیده‌ترین و پویاترین حوزه‌های اقتصادی، نقشی حیاتی در بازار املاک، سرمایه‌گذاری و ارائه اطلاعات مالی دقیق ایفا می‌کند. در حسابداری این فعالیت‌ها، نحوه شناسایی درآمد و مخارج، زمان‌بندی شناخت سود، و افشای اطلاعات، همگی نیازمند ضوابط دقیق، هماهنگ و قابل اتکا هستند. از آنجا که اغلب پروژه‌های ساختمانی چندین سال طول می‌کشند و در مراحل مختلف به درآمدزایی می‌رسند، ثبت و گزارشگری صحیح رویدادهای مالی مربوط به آن‌ها اهمیت فراوانی دارد.
استاندارد حسابداری شماره ۲۹ ایران با عنوان «فعالیت‌های ساخت املاک»، برای پاسخ‌گویی به نیازهای خاص این حوزه طراحی شده و هدف اصلی آن، ارائه مبنایی شفاف برای شناخت درآمد، مخارج و افشای اطلاعات مربوط به پروژه‌های ساخت املاک است. این استاندارد با در نظر گرفتن ویژگی‌های منحصربه‌فرد صنعت ساختمان، سعی دارد چارچوبی کاربردی و دقیق برای گزارشگری مالی شرکت‌های ساختمانی ارائه دهد.
هدف اصلی این استاندارد، تجویز روش‌های حسابداری درآمد و مخارج مرتبط با فعالیت‌های ساخت املاک است. موضوع اصلی، تمرکز بر شناخت و تخصیص درآمد و هزینه‌های مرتبط با این فعالیت‌ها در دوره‌های مالی مختلف است. این استاندارد به‌گونه‌ای تدوین شده است که اطلاعات مالی مرتبط با ساخت املاک را به‌صورتی منسجم، مقایسه‌پذیر و مبتنی‌بر واقعیت اقتصادی ارائه دهد.
استاندارد حسابداری شماره ۲۹ در خصوص دامنه کاربرد خود تأکید می‌کند که:
به بیان دیگر، ویژگی‌های خاص صنعت ساختمان از جمله طولانی‌بودن دوره ساخت، پیچیدگی مراحل، و وابستگی به مجوزها، در این استاندارد در نظر گرفته شده و ضوابط آن به گونه‌ای تنظیم شده که برای طیف وسیعی از پروژه‌های ساختمانی قابل اجرا باشد.
در این بخش، استاندارد حسابداری شماره ۲۹، تعاریف کلیدی مرتبط با فعالیت‌های ساخت املاک را با دقت ارائه می‌دهد تا درک مفاهیم و اعمال درست رویه‌های حسابداری ممکن شود. در ادامه، هر تعریف همراه با توضیح کاربردی و یک مثال واقعی آورده شده است.
واحد ساختمانی به معنای یک واحد مسکونی، تجاری یا صنعتی است، یا زمینی که برای فروش، احداث یا بهره‌برداری آماده می‌شود.
مثال کاربردی: شرکت «ساختمان‌سازان افق آبی» یک پروژه ویلایی در منطقه لواسان دارد که شامل ۳۲ واحد ویلایی مستقل است. هرکدام از این ویلاها یک «واحد ساختمانی» محسوب می‌شود، زیرا آماده‌سازی آن‌ها برای فروش و بهره‌برداری در دستور کار شرکت است.
پروژه به مجموعه‌ای از واحدهای ساختمانی اطلاق می‌شود که تمام یا بخشی از آن در یک مکان جغرافیایی مشخص اجرا شده و یک مرکز انباشت مخارج را تشکیل می‌دهد.
مثال کاربردی: شرکت «سروش عمران خزر» یک مجتمع مسکونی در شهر رشت می‌سازد که شامل ۴ بلوک ۱۰ طبقه است. تمامی این بلوک‌ها در یک محدوده جغرافیایی متمرکز بوده و مجموعاً یک «پروژه» محسوب می‌شوند، حتی اگر تحویل هر بلوک در زمان متفاوتی انجام شود.
ارزش نسبی فروش، نسبت ارزش فروش هر واحد ساختمانی به ارزش فروش مجموع واحدهای یک پروژه است.
مثال کاربردی: در پروژه «نخل‌های نیلگون» که شامل ۱۰ واحد آپارتمانی است، ارزش فروش کل برابر ۵۰۰ میلیارد ریال و ارزش یکی از واحدها برابر ۶۰ میلیارد ریال است؛ بر این اساس، ارزش نسبی فروش آن واحد برابر است با: ۶۰ میلیارد ریال تقسیم بر ۵۰۰ میلیارد ریال که مساوی است با ۱۲%.
ارزش فروش برآوردی، بهای فروش یک واحد ساختمانی در وضعیت نهایی و قابل فروش آن در مقطع زمانی فروش است.
مثال کاربردی: شرکت «نگین‌سازان آفتاب» قصد دارد یک واحد اداری را پس از تکمیل در سال آینده به قیمت حدودی ۲۸۰ میلیارد ریال به فروش برساند. این رقم، ارزش فروش برآوردی آن واحد در وضعیت نهایی خواهد بود.
شامل مجموعه اقداماتی برای طراحی، احداث، تحصیل زمین، آماده‌سازی و فروش ساختمان یا زمین، به‌طور کلی یا جزئی است.
مثال کاربردی: شرکت «شهرسازان باران» ابتدا یک قطعه زمین صنعتی را خریداری کرده، تغییر کاربری داده، آن را تفکیک کرده و در حال ساخت یک مرکز تجاری ۵ طبقه است. همه این اقدامات از خرید تا فروش، در قالب فعالیت‌های ساخت املاک تعریف می‌شوند.
فعالیت‌های ساخت املاک از جمله فعالیت‌هایی هستند که دارای ماهیت پیچیده، چندمرحله‌ای، و زمان‌بر بوده و ویژگی‌هایی دارند که آن‌ها را از سایر عملیات تجاری متمایز می‌کنند. شناخت این ماهیت برای پیاده‌سازی دقیق الزامات حسابداری، تخصیص مخارج، و شناخت صحیح درآمد ضروری است.
واحدهای تجاری ممکن است ساخت املاک را در یک یا چند مکان جغرافیایی انجام دهند. ممکن است در یک پروژه، انواع مختلفی از ساختمان‌ها (برج مسکونی، ویلا، مرکز تجاری) طراحی و اجرا شوند.
مثال: شرکت «معماران ساحل‌ساز» به‌طور هم‌زمان در سه نقطه از شهر بندرعباس، سه پروژه شامل برج ۲۰ طبقه، مرکز خرید ۲ طبقه، و ۱۵ ویلای ساحلی را اجرا می‌کند. با اینکه هر پروژه ویژگی خاص خود را دارد؛ اما در هرکدام باید قواعد حسابداری این استاندارد رعایت شود.
ویژگی اصلی فعالیت‌های ساخت املاک این است که به طور معمول در بیش از یک دوره مالی انجام می‌شوند. از دریافت مجوزها گرفته تا عملیات خاک‌برداری، طراحی، تهیه نقشه، آزمایش خاک، و ارزیابی‌های زیست‌محیطی، همه این مراحل جزو فرآیند ساخت محسوب می‌شوند حتی اگر هنوز ساختمانی احداث نشده باشد.
نکته: شناخت مخارج مرتبط با این مراحل ابتدایی و تصمیم‌گیری در مورد زمان شناسایی آن‌ها در دفاتر حسابداری، یکی از چالش‌های اصلی در این نوع پروژه‌هاست.
واحدهای ساختمانی ممکن است در مراحل مختلف پروژه فروخته شوند:
همچنین روش‌های فروش شامل تخفیف‌ها، اقساط، تضمین سود، یا حتی نصب تجهیزات رایگان مانند کابینت یا سیستم گرمایشی نیز ممکن است باشد.
مثال: شرکت «افق سبز توسعه» واحدهای برج خود را با ۱۰٪ تخفیف و پرداخت اقساط ۱۲ ماهه پیش‌فروش می‌کند و برای خریداران اولیه سیستم تهویه رایگان در نظر گرفته است. این موارد باید در تعیین درآمد واقعی و مخارج قابل تخصیص لحاظ شود.
فعالیت‌های ساخت املاک مستلزم استفاده از سیستم خاصی برای تخصیص مخارج مشترک و سایر هزینه‌های مربوطه است. به همین دلیل، انتخاب روش مناسب برای تخصیص مخارج (مانند: روش ارزش نسبی فروش) و شناخت درآمد در زمان مناسب، اهمیت حیاتی دارد.
نکته: چنانچه این مخارج به‌درستی شناسایی و تخصیص نیابند، صورت‌های مالی به‌جای نمایش واقعیت اقتصادی پروژه، تصویری نادرست از سودآوری یا زیان‌دهی ارائه می‌دهند.
در فعالیت‌های ساخت املاک، یکی از موارد پرتکرار و پرچالش، چگونگی برخورد حسابداری با زمین‌هایی است که برای ساخت نگهداری می‌شوند؛ اما هنوز وارد مرحله اجرایی نشده‌اند. این زمین‌ها باید با دقت طبقه‌بندی، ارزیابی و افشا شوند.
برخی واحدهای تجاری، زمین‌های وسیعی را در اختیار دارند که فعالیت‌های ساخت در آن‌ها به‌صورت تدریجی و در مقاطع مختلف انجام می‌شود. در این حالت، حتی اگر فعالیت ساخت در یک قطعه خاص آغاز نشده باشد، باید شرایط طبقه‌بندی آن به‌درستی بررسی شود.
مثال: شرکت «پارس عمران کویر» یک زمین ۱۰ هکتاری در حوالی کرمان خریداری کرده که قرار است در ۴ فاز جداگانه طی ۸ سال آینده به واحدهای مسکونی تبدیل شود. در حال حاضر فقط فاز اول در حال ساخت است. فازهای بعدی هم اکنون زمین نگهداری شده محسوب می‌شوند.
چنانچه هیچ فعالیت ساختی بر روی زمین انجام نشده باشد و انتظار نرود که طی چرخه عملیاتی جاری واحد تجاری نیز آغاز شود، زمین مذکور باید به‌عنوان دارایی غیرجاری طبقه‌بندی شود. همچنین باید طبق استاندارد حسابداری شماره ۱۴ (نحوه ارائه دارایی‌ها و بدهی‌های جاری و غیرجاری) در صورت‌های مالی ارائه شود.
زمین نگهداری‌شده باید به بهای تمام‌شده پس از کسر هرگونه کاهش ارزش انباشته منعکس شود. اگر شواهدی دال بر کاهش ارزش وجود داشته باشد، باید آن را طبق استاندارد شماره ۱۱ (دارایی‌های ثابت مشهود) محاسبه و منعکس کرد.
مثال: شرکت «سرمایه‌گذاران دیبا» زمینی به ارزش ۹۰ میلیارد ریال خریداری کرده اما به‌دلیل موانع شهرداری، اجازه ساخت تا دو سال آینده ندارد، ارزش بازار فعلی آن زمین به ۷۵ میلیارد ریال کاهش یافته است. در این صورت، باید ۱۵ میلیارد ریال به‌عنوان کاهش ارزش انباشته ثبت و در یادداشت‌های توضیحی افشا شود.
تحلیل حرفه‌ای: در گزارشگری مالی حرفه‌ای، ارائه نادرست زمین‌هایی که در حال حاضر غیرفعال هستند، می‌تواند منجر به ارزیابی بیش‌ازحد دارایی‌ها و در نتیجه فریب استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی شود. این موضوع در شرکت‌های ساختمانی بزرگ، تأثیر مهمی در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران دارد.
مخارج ساخت املاک یکی از پیچیده‌ترین و حساس‌ترین بخش‌های حسابداری در این صنعت است، چرا که نه‌تنها باید دقیق و به‌موقع شناسایی شوند؛ بلکه نحوه تخصیص آن‌ها به پروژه‌ها یا واحدهای ساختمانی مختلف نیز تأثیر مستقیم بر سود یا زیان دوره و صورت‌های مالی دارد.
مخارج ساخت ممکن است شامل موارد زیر باشد:
مثال: شرکت «نگارستان سازه شرق» برای ساخت یک مرکز تجاری، هزینه‌های زیر را متحمل شده است:
| نوع هزینه | مبلغ (ریال) |
|---|---|
| خرید زمین | 450.000.000.000 |
| تسطیح و خاک‌برداری | 75.000.000.000 |
| مصالح و نیروی انسانی | 980.000.000.000 |
| هزینه طراحی و مجوز | 25.000.000.000 |
| سربار کارخانه و دفتر | 120.000.000.000 |
| جمع کل ساخت | 1.650.000.000.000 |
مخارج، زمانی به‌عنوان مخارج ساخت شناسایی می‌شوند که احتمال کسب منافع اقتصادی از پروژه وجود داشته باشد و مخارج قابل‌اندازه‌گیری به‌صورت اتکاپذیر باشند.
نکته: اگر مجوز ساخت هنوز صادر نشده باشد، یا ابهام جدی در اجرای پروژه وجود داشته باشد، مخارج انجام‌شده نمی‌تواند به‌عنوان مخارج ساخت تلقی شود و باید به‌عنوان مخارج دوره شناسایی شود.
در پروژه‌هایی که چندین واحد ساختمانی دارند، مخارجی که به یک واحد خاص تعلق ندارد (مانند: هزینه ساخت مشاعات، محوطه‌سازی، یا مجوزهای کلی) باید براساس ارزش نسبی فروش واحدها تخصیص یابد.
مثال: در پروژه‌ای با ۵ واحد مسکونی، مخارج مشترک ۱۵۰ میلیارد ریال است. ارزش فروش برآوردی واحدها به‌ترتیب: ۳۵۰، ۳۰۰، ۲۵۰، ۲۰۰، و ۱۵۰ میلیارد ریال است. سهم هر واحد از مخارج مشترک به‌نسبت ارزش فروش آن محاسبه و تخصیص داده می‌شود.
مخارجی که شرایط لازم برای شناسایی به‌عنوان مخارج ساخت را ندارند، باید به‌عنوان هزینه‌های دوره جاری شناسایی شوند. از جمله این موارد:
استاندارد تأکید دارد که واحد تجاری باید سوابق کاملاً شفاف، قابل پیگیری، و مستند از تمام مخارج ساخت نگهداری کند. این شفافیت مبنایی برای ممیزی، تخصیص، و ارائه یادداشت‌های توضیحی خواهد بود.
نکته: شناسایی نادرست، یا تخصیص غیرواقعی مخارج، می‌تواند منجر به نمایش کاذب سودآوری یا پنهان‌سازی زیان‌های واقعی پروژه شود. اجرای دقیق الزامات این بخش، اعتبار اطلاعات مالی پروژه را تضمین می‌کند.
شناخت درآمد در فعالیت‌های ساخت املاک، به‌ویژه در پروژه‌هایی که پیش‌فروش انجام می‌دهند یا ساخت پروژه در چندین دوره مالی ادامه می‌یابد، یکی از پیچیده‌ترین موضوعات حسابداری است. استاندارد شماره ۲۹ چارچوب روشنی برای زمان و نحوه شناسایی درآمد ارائه می‌دهد تا اطلاعات مالی دقیق، منسجم و قابل اتکا باشد.
درآمد حاصل از فروش واحدهای ساختمانی باید در زمان انتقال مخاطرات و مزایای مالکیت عمده به خریدار شناسایی شود. این انتقال اغلب با تحقق شرایط زیر همراه است:
نکته: در پروژه‌های پیش‌فروش، اگر هنوز ساخت به مرحله‌ای نرسیده که کنترل به خریدار منتقل شود، شناسایی درآمد قبل از آن مجاز نیست.
اگرچه بخش‌هایی از فعالیت‌های ساخت املاک ممکن است با استاندارد شماره ۱۵ (درآمد عملیاتی) شباهت داشته باشد؛ اما این استاندارد برای شرایط خاص صنعت ساختمان تدوین شده است و باید به‌صورت مستقل از استاندارد ۱۵ اجرا شود.
اگر پروژه دارای شرایط زیر باشد، می‌توان درآمد آن را بر اساس درصد پیشرفت کار شناسایی کرد:
مثال: شرکت «آسمان‌سازان توسعه» واحدهایی از پروژه خود را به‌صورت پیش‌فروش واگذار کرده است. تا پایان سال، ۷۵٪ عملیات اجرایی انجام شده و ۶۵٪ مبلغ قرارداد نیز دریافت شده است. طبق ارزیابی مهندسی و قرارداد، می‌توان درآمد این واحدها را با توجه به درصد پیشرفت شناسایی کرد.
اگر شرایط بند ۲۵ برقرار نباشد (مانند: پروژه در مراحل ابتدایی باشد، یا شرایط انتقال مالکیت هنوز فراهم نباشد)، شناسایی درآمد باید تا پس از تکمیل پروژه و تحویل واقعی واحد ساختمانی به تأخیر بیفتد.
توجه: این بند برای جلوگیری از شتاب‌زدگی در شناسایی سود غیرواقعی در صورت‌های مالی طراحی شده و اهمیت زیادی در افزایش شفافیت مالی دارد.
واحد تجاری باید بر اساس مستندات قابل اتکا، مانند:
تصمیم بگیرد که آیا درآمد باید شناسایی شود یا خیر. صرف وجود قرارداد فروش، به‌تنهایی مجوز ثبت درآمد نیست.
در پروژه‌های ساخت املاک، سود یا زیان نهایی پروژه اغلب در طی چند دوره مالی شکل می‌گیرد و به صورت مستقیم به نحوه شناسایی درآمد، تخصیص مخارج، و محاسبات درصد پیشرفت بستگی دارد. استاندارد شماره ۲۹، ضوابطی شفاف برای ثبت سود یا زیان و افشای اطلاعات مرتبط ارائه کرده است.
سود یا زیان ناشی از فروش هر واحد ساختمانی باید در دوره‌ای شناسایی شود که درآمد مربوط به آن واحد شناسایی می‌شود. این سود از کسر بهای تمام‌شده از مبلغ شناسایی‌شده به‌عنوان درآمد حاصل می‌شود.
مثال: شرکت «کوشا مسکن توس» یک واحد مسکونی را به مبلغ ۱۸۰ میلیارد ریال فروخته و بهای تمام‌شده آن (براساس تخصیص ارزش نسبی و مخارج ساخت) ۱۴۵ میلیارد ریال بوده است. در این صورت، سود شناسایی‌شده در آن دوره معادل ۳۵ میلیارد ریال (۱۸۰ – ۱۴۵) خواهد بود.
اگر در هر مقطعی از پروژه، برآوردها نشان دهد که مخارج برآوردی از درآمد برآوردی بیشتر خواهد بود، زیان شناسایی‌شده باید در همان دوره مالی به‌طور کامل ثبت شود، حتی اگر عملیات پروژه ادامه داشته باشد.
توجه: این الزام با هدف جلوگیری از تأخیر در شناسایی زیان طراحی شده است و به افزایش شفافیت مالی کمک می‌کند.
در پروژه‌هایی که شامل چند واحد ساختمانی هستند، سود یا زیان هر واحد باید بر مبنای ارزش نسبی فروش همان واحد نسبت به کل پروژه محاسبه و شناسایی شود.
مثال کاربردی: در پروژه‌ای با ۴ واحد و درآمد کل ۸۰۰ میلیارد ریال، سهم یک واحد ۲۴۰ میلیارد ریال (۳۰٪) است. اگر کل سود پروژه ۱۲۰ میلیارد ریال باشد، سهم سود این واحد معادل ۳۶ میلیارد ریال (۳۰٪ × ۱۲۰) خواهد بود.
چنانچه پروژه شامل چند نوع کاربری متفاوت (مسکونی، تجاری، صنعتی) باشد، سود یا زیان باید برای هر بخش به‌صورت جداگانه محاسبه و افشا شود. این کار موجب افزایش دقت تحلیل مالی و شفافیت در گزارشگری خواهد شد.
واحد تجاری موظف است اطلاعات پروژه‌های در حال ساخت را به‌صورت جزئی و قابل ارزیابی در یادداشت‌های توضیحی افشا کند، شامل:
مثال: شرکت «پارس برج تهران» باید در یادداشت‌های همراه صورت مالی سالانه، وضعیت پروژه برج ۱۵ طبقه خود را شامل ۷۵ درصد پیشرفت، ۶۰۰ میلیارد ریال مبلغ فروش تحقق‌یافته، و ۸۵ میلیارد ریال سود شناسایی‌شده را افشا کند.
چنانچه واحدهای ساختمانی تکمیل‌شده، برای فروش در دوره‌ای آینده نگهداری شوند، باید به‌عنوان دارایی‌های نگهداری‌شده برای فروش طبقه‌بندی شوند؛ مشروط بر اینکه:
مثال: شرکت «جهان‌سازان معین» ۸ واحد تجاری از پروژه خود را تکمیل کرده و قصد دارد آن‌ها را در سال آینده به فروش برساند؛ به دلیل اینکه تمامی شرایط فوق فراهم است، این واحدها باید در ترازنامه تحت طبقه «دارایی‌های نگهداری‌شده برای فروش» منعکس شوند.
در صورتی که واحد ساختمانی ساخته‌شده، قرار باشد در عملیات تجاری خود شرکت استفاده شود (مثل: دفتر شرکت، انبار، یا نمایشگاه)، آن دارایی نباید به‌عنوان موجودی یا پروژه در جریان ساخت باقی بماند؛ بلکه باید طبق استاندارد شماره ۱۱ (دارایی‌های ثابت مشهود)، به دارایی ثابت منتقل شود.
توجه: این موضوع مانع از باقی‌ماندن بی‌مورد پروژه‌های تکمیل‌شده در طبقه «موجودی» یا «املاک در جریان ساخت» است و به واقع‌نمایی صورت‌های مالی کمک می‌کند.
در برخی موارد، هدف واحد تجاری از نگهداری یک ملک تغییر می‌کند؛ به طور مثال ممکن است ملکی که در ابتدا برای فروش ساخته شده، بعداً برای استفاده در عملیات واحد تجاری مورد استفاده قرار گیرد یا بالعکس. استاندارد تصریح می‌کند که در چنین مواردی:
مثال: شرکت «نگین‌سازان فارس» تصمیم می‌گیرد یکی از واحدهای تجاری خود را که ابتدا برای فروش در نظر گرفته بود، به دفتر مرکزی شرکت تبدیل کند. از تاریخ این تصمیم، باید دارایی مربوطه از موجودی به دارایی ثابت مشهود منتقل شود و استهلاک آن براساس استاندارد شماره ۱۱ محاسبه شود.
در برخی پروژه‌های ساختمانی، ممکن است واحدهای ساختمانی یا زمین با سایر دارایی‌ها مبادله شوند؛ در این صورت:
نکته: ماهیت تجاری یعنی، جریان‌های نقدی یا اقتصادی حاصل از دارایی جدید، به‌شکلی مهم و قابل‌توجه با دارایی قبلی متفاوت باشد.
مثال: شرکت «پارس‌سازه کوشا» یک واحد تجاری را با زمینی در منطقه صنعتی مبادله می‌کند. از این روی، کاربری زمین جدید صنعتی است و در پروژه‌ای متفاوت به‌کار خواهد رفت، این مبادله دارای ماهیت تجاری تلقی شده و زمین دریافتی باید به ارزش منصفانه در دفاتر ثبت شود.
استاندارد تأکید می‌کند که واحدهای تجاری باید اطلاعات کامل، شفاف و قابل اتکا درباره فعالیت‌های ساخت املاک را در یادداشت‌های توضیحی صورت‌های مالی افشا کنند. این افشا باید شامل موارد زیر باشد:
مثال: شرکت «ارمغان سازه البرز» باید برای پروژه «مجتمع اقامتی البرز»، ۶۰٪ درصد پیشرفت کار، روش شناخت درآمد مبتنی‌بر پیشرفت کار، ۴۲ میلیارد ریال سود تحقق‌یافته، و ۱۸۰ میلیارد ریال مخارج باقیمانده برآوردی را در یادداشت‌های همراه صورت مالی افشا کند.
استاندارد حسابداری شماره ۲۹ ایران با هدف پوشش دقیق فعالیت‌های ساخت املاک، چارچوبی شفاف برای شناسایی درآمد، مخارج و سود یا زیان در پروژه‌های ساختمانی فراهم می‌کند. ویژگی‌های خاص این صنعت مانند: پیش‌فروش، مراحل ساخت طولانی، و تغییر کاربری املاک، نیازمند الزامات حسابداری اختصاصی هستند. اجرای صحیح این استاندارد، به افزایش شفافیت گزارشگری مالی، جلوگیری از سودسازی غیرواقعی، و ارتقای کیفیت تصمیم‌گیری استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی کمک شایانی می‌کند.
۱- آیا می‌توان درآمد حاصل از پیش‌فروش را قبل از تکمیل پروژه طبق استاندارد ۲۹ شناسایی کرد؟
تنها زمانی مجاز به این کار هستیم که شرایط بند ۲۵ استاندارد (مانند پیشرفت فیزیکی قابل توجه، واگذاری کنترل، و دریافت مبلغ قابل توجهی از وجه معامله) برقرار باشد. در غیر این صورت، شناسایی درآمد به پس از تکمیل موکول می‌شود.
۲- اگر پروژه ساخت متوقف شود، وضعیت مخارج چگونه خواهد بود؟
مخارج تا پیش از توقف باید طبق اصول این استاندارد شناسایی شود؛ اما پس از توقف، بسته به هدف از نگهداری، باید در طبقه موجودی، دارایی نگهداری‌شده برای فروش یا دارایی ثابت طبقه‌بندی مجدد شود. همچنین ارزیابی کاهش ارزش ضروری است.
۳- در صورتی‌که پروژه زیان‌ده شود، آیا می‌توان شناسایی زیان را به سال‌های آینده موکول کرد؟
خیر. طبق بند ۳۰ استاندارد ۲۹، زیان‌های قابل پیش‌بینی باید به‌محض شناسایی، در همان دوره مالی و به‌طور کامل ثبت شوند، حتی اگر پروژه هنوز ادامه داشته باشد.
۴- آیا شرکت‌هایی که پروژه‌های ترکیبی (مسکونی و تجاری) دارند، می‌توانند سود کلی پروژه را به‌صورت یکجا ثبت کنند؟
خیر. طبق بند ۳۳ استاندارد، در پروژه‌های ترکیبی، سود یا زیان هر بخش (مثلاً مسکونی و تجاری) باید به‌صورت تفکیکی محاسبه و افشا شود تا شفافیت گزارشگری مالی افزایش یابد.
۵- اگر زمینی خریداری شود اما هنوز فعالیت ساختی در آن انجام نشده باشد، چگونه باید آن را در ترازنامه نشان داد؟
اگر شروع پروژه ساخت در چرخه عملیاتی جاری واحد تجاری مورد انتظار نباشد، آن زمین باید به‌عنوان دارایی غیرجاری طبقه‌بندی شود، مطابق با الزامات بند ۱۲ استاندارد شماره ۲۹.
سئو و بهینه‌سازی توسط:
