استاندارد شماره ۲۵ حسابداری با هدف بهبود شفافیت گزارشهای مالی و تسهیل مقایسه اطلاعات بین قسمتهای مختلف واحد تجاری توسط استفادهکنندگان صورتهای مالی تدوین شده است. این استاندارد چارچوبی را فراهم میآورد تا اطلاعات مالی بر مبنای قسمتهای مختلف، اعم از فعالیتهای تجاری گوناگون یا مناطق جغرافیایی متفاوت، طبقهبندی و افشا شود.
ارائه اطلاعات تفکیکی درباره قسمتهای مختلف به سرمایهگذاران، اعتباردهندگان و سایر ذینفعان کمک میکند تا عملکرد مالی، میزان مخاطرات و فرصتهای رشد واحد تجاری را بهدرستی ارزیابی کنند. به عنوان مثال، شرکتهایی که در محصولات متنوع یا مناطق مختلف جغرافیایی فعالیت میکنند، از این طریق میتوانند بازده و ریسک هر قسمت را به تفکیک ارائه دهند و شفافیت مالی خود را ارتقا بخشند.
این استاندارد تأکید دارد که ارائه اطلاعات دقیق و قابل اتکا درباره قسمتهای مختلف، امکان تصمیمگیری آگاهانهتر برای استفادهکنندگان از صورتهای مالی، فراهم میسازد و به بهبود تحلیلهای مالی کمک میکند. جهت کسب اطلاعات پایه ای در مورد استاندارد شماره 25 حسابداری ایران پادکست صوتی زیر را گوش دهید:
دامنه کاربرد استاندارد حسابداری شماره ۲۵
این استاندارد برای واحدهایی که محصولات یا خدمات گوناگونی ارائه میدهند یا در مناطق مختلف جغرافیایی فعالیت میکنند، تدوین شده است تا اطلاعات تفکیکی مربوط به عملکرد قسمتهای مختلف را بهدرستی در صورتهای مالی افشا کنند.
در صورتی که واحد تجاری تنها در یک فعالیت یا منطقه جغرافیایی خاص فعالیت داشته باشد و اطلاعات تفکیکی در ارزیابی وضعیت مالی و عملکرد آن تأثیر قابل توجهی نداشته باشد، رعایت این استاندارد الزامی نخواهد بود.
تعاریف و مفاهیم کلیدی در استاندارد ۲۵ حسابداری
برای ایجاد وحدت رویه در اجرای این استاندارد، تعاریف زیر ارائه شده است:
- قسمت عملیاتی: بخشی از واحد تجاری که در فعالیتهای درآمدزا مشارکت دارد و هزینههای مربوط به خود را متحمل میشود و نتایج عملکرد مالی آن به طور منظم توسط مدیران ارشد برای اتخاذ تصمیمات مربوط به تخصیص منابع و ارزیابی عملکرد بررسی میشود.
- قسمت جغرافیایی: بخشی از واحد تجاری که در منطقه جغرافیایی خاصی فعالیت میکند و شرایط ریسک و بازده متفاوتی نسبت به سایر مناطق جغرافیایی دارد.
- درآمد قسمت: مجموع درآمدهای حاصل از فروش کالا یا ارائه خدمات توسط یک قسمت قبل از کسر هزینههای عملیاتی مربوط به همان قسمت.
- هزینه قسمت: هزینههایی که به طور مستقیم به یک قسمت، قابل انتساب است یا به طور معقول به آن تخصیص داده میشود.
شناسایی قسمتهای مشمول گزارشگری طبق استاندارد ۲۵ حسابداری
واحد تجاری موظف است قسمتهایی را برای گزارشگری جداگانه شناسایی کند که معیارهای زیر در آنها دارا باشند:
- درآمدهای آن قسمت، معادل یا بیشتر از ۱۰٪ مجموع درآمدهای کلی واحد تجاری باشد.
- سود یا زیان آن قسمت، معادل یا بیشتر از ۱۰٪ سود یا زیان تجمعی کلی واحد تجاری باشد.
- اگر داراییهای یک بخش، حداقل ۱۰ درصد یا بیشتر از مجموع داراییهای واحد تجاری را تشکیل دهد، آن بخش به عنوان قسمت مشمول گزارشگری محسوب میشود.
در صورت شناسایی قسمتهای کمتر از حداقل ۷۵٪ از کل درآمدهای واحد تجاری، باید قسمتهای اضافی شناسایی و افشا شوند تا پوشش کامل داده شود.
اطلاعات مورد نیاز برای افشا بر اساس استاندارد شماره ۲۵ حسابداری
واحد تجاری موظف است اطلاعات زیر را به طور کامل درباره قسمتهای مشمول گزارشگری در صورتهای مالی افشا نماید:
- درآمدهای حاصل از فروش به مشتریان خارجی و داخلی.
- درآمدهای ناشی از معاملات بین قسمتها.
- سود یا زیان عملیاتی هر قسمت.
- داراییهای قابل انتساب به هر قسمت.
- مخارج سرمایهای هر قسمت.
- استهلاک داراییهای هر قسمت.
- هزینههای مالی مربوط به هر قسمت.
اطلاعات افشا شده باید منطبق با نحوه ارائه داخلی اطلاعات به مدیران ارشد، عملیاتی باشد.
جمعبندی: اهمیت استاندارد ۲۵ در شفافیت گزارشگری
استاندارد حسابداری شماره ۲۵ ایران با هدف ارتقای شفافیت و بهبود کیفیت گزارشهای مالی، واحدهای تجاری را ملزم میکند تا اطلاعات تفکیکی درباره قسمتهای مختلف فعالیت خود را ارائه دهند. افشای این اطلاعات، دیدگاهی روشنتر نسبت به منابع درآمدی، هزینهها، ریسکها و فرصتهای موجود در بخشهای مختلف واحد تجاری برای استفادهکنندگان صورتهای مالی فراهم میآورد.
اجرای صحیح این استاندارد، باعث میشود سرمایهگذاران، اعتباردهندگان و سایر ذینفعان بتوانند تصمیمات مالی خود را بر مبنای اطلاعات دقیقتر و تفکیکشدهتری اتخاذ کنند و درک بهتری از عملکرد واقعی واحدهای تجاری چندبخشی یا چندمنطقهای به دست آورند.
پرسشهای متداول درباره استاندارد حسابداری شماره ۲۵
- قسمت عملیاتی در استاندارد حسابداری شماره ۲۵ به چه معناست؟
قسمت عملیاتی بخشی از واحد تجاری است که درآمد ایجاد میکند، هزینههای خاص خود را دارد و نتایج آن به طور منظم توسط مدیران ارشد برای تصمیمگیری و تخصیص منابع بررسی میشود. - بر چه مبنایی باید قسمتهای مشمول گزارشگری شناسایی شوند؟
قسمتهایی که سهم درآمد، سود یا زیان، یا دارایی آنها حداقل ۱۰٪ از کل واحد تجاری باشد باید به صورت جداگانه شناسایی و اطلاعات آنها گزارش شود. - آیا معاملات داخلی بین قسمتهای مختلف باید گزارش شود؟
بله، معاملات داخلی بین قسمتها باید افشا شوند؛ اما در صورتهای مالی تلفیقی در سطح واحد تجاری، این معاملات حذف میشود. - اهمیت افشای اطلاعات مربوط به قسمتهای مختلف در چیست؟
افشای اطلاعات تفکیکی مرتبط با قسمتهای مختلف، به استفادهکنندگان این امکان را میدهد تا عملکرد مالی بخشهای متنوع واحد تجاری را با دقت بیشتری ارزیابی کرده و تصمیمات آگاهانهتری در حوزه سرمایهگذاری یا تأمین مالی اتخاذ کنند.
منابع معتبر جهت مطالعه بیشتر
- سازمان حسابرسی جمهوری اسلامی ایران: استاندارد حسابداری شماره ۲۵
- استاندارد بینالمللی گزارشگری مالی IFRS 8 Operating Segments: IFRS 8 Operating Segments